Alain Silver - The Samurai Film

The Samurai Film Alaina Silvera jest obecnie największym książkowym kompendium poświęconym temu gatunkowi filmowemu.

UWAGA! Książka ta posiada szereg wydań (począwszy od 1977 roku) różniących się objętością i zawartością! Wydania z lat 1977, 1984 i 1986 mają po 242 strony; wydania z 2005i 2006 roku są poszerzone i mają po 320 stron; wydanie z 2007 roku to już 352 strony). Dokonując zakupu tego tytułu poprzez internet warto więc dokładnie przyjrzeć się ofertom i wybrać raczej wydanie ostatnie, czyli najbardziej obszerne i zaktualizowane; chyba że kupujący jest bibliofilem-kolekcjonerem i kieruje się odmiennymi preferencjami).Ostatnie znane mi wydanie:

• Wydawca: Gerald Duckworth & Co Ltd; wydanie poprawione (29 marca 2007)
  
• okładka miękka; stron 352
  
• ISBN-10: 0715636626 oraz ISBN-13: 978-0715636626
  

Poniższy, krótki opis tej publikacji sporządziłem na podstawie zawartości wydania z roku 2005.

(Przepraszam za nieco "chropawy" język tego tłumaczenia: tytuły rozdziałów podaję w miarę dosłownie - niektóre z nich są trudne do przełożenia na język polski bez zamieszczenia dłuższych komentarzy na temat zawartości rozdziału; z kolei tytuły filmów dla których nie ma/nie znam odpowiedników polskich, pozostawiłem w wersji angielskiej - nie chciałem ich tworzyć doraźnie, natomiast we własnej publikacji postaram się je zaproponować. Poproszę też o podpowiedzi!)

Książka Alaina Silvera posiada dwie części.

W części pierwszej autor omawia następujące zagadnienia:

Wstęp: Samuraje (prawdziwi)

1. Samuraje w historii
   
2. Bushido, droga wojownika
   
3. Miecz - "dusza samuraja".

Rozdział I. Samuraje (fikcyjni - w literaturze i filmie)

1. Samuraje w legendzie i sztuce
   
2. Samuraje w filmie.

Rozdział II. Akira Kurosawa

1. Obrazowanie, typologia gatunku, świadomość społeczna
2. Dramatyzacja (ekranizacja) i styl wizualny.

Rozdział III. Typologia (podtypy) gatunku

1. Film historyczny (na przykładzie filmu Ambitious Daisukego Ito
   
2. Film społeczno-obyczajowy (na przykładach filmów Harakiri i Bunt Masakiego Kobayashi).

Rozdział IV. Bohaterowie wyobcowani

1. Niewidomi szermierze: Zatoichi i Crimson Bat
   
2. Kyoshiro Nemuri, Son of the Black Mass
   
3. Miyamoto Musashi.

Rozdział V. Hideo Gosha

1. Dalsze poszerzenie gatunku
2. Wizualne przedstawianie (na przykładach filmów Secret of the Urn i Samuraj Wolf)
   
3. Samuraje wyobcowani ze swej klasy (na przykładzie filmu Three Outlaw Samurai)
4. Bunt osobniczy (na przykładach filmów Sword of the Beast i Honor Samuraja)
   
5. Bunt społeczny i tożsamość osobowa (na przykładzie filmu Tenchu)
   
6. Samuraje z nizin społecznych (w oparciu o filmy Kumekori Nazaemon, Hunter in the Dark i Death Shadows).

Rozdział VI. Samuraje-zabójcy

1. Twórczość Kihachiego Okamoto
   
2. Twórczość Masahiro Shinody
   
3. The Red Slayers (chodzi o bezwzględnych zabójców, mordujących bez skrupułów).

Rozdział VII. Ewolucja gatunku

1. Przemoc, Wschód-Zachód: Ostatni samuraj (wpływ filmu samurajskiego na kinematografie krajów z odmiennych kręgów kulturowych)
   
2. Style filmów a deklaracje polityczne ich twórców
   
3. Samuraje na przełomie milenium (nowe prądy i mody w ramach tego gatunku).

Lektura pierwszej części opracowania dla wielu polskich czytelników może się okazać dość trudna (abstrahując od spraw językowych); jest ona bowiem przeznaczona raczej dla osób w tym temacie zaawansowanych; jest w niej wiele odwołań do treści filmów w Polsce mało znanych; analiza filmoznawcza i śledzenie komentarzy autora wymaga znajomości nie tylko omawianych filmów, ale również wiadomości na temat kontekstu historycznego i społeczno-kulturowego stanowiącego podłoże ich akcji.

Druga natomiast część książki Alaina Silvera jest bogatym źródłem informacji dla każdego miłośnika filmów samurajskich.

Zawiera ona bogatą filmografię oraz wykaz dystrybutorów filmów samurajskich wydanych w postaci kaset VHS i na krążkach DVD; ponadto autor podał obszerną bibliografię oraz zamieścił słownik terminów japońskich jakie często pojawiają się w filmach samurajskich. Zamieszczony na końcu książki indeks pomaga odnaleźć wzmiankowane w książce tytuły filmów, postacie filmowe czy reżyserów.

Skupmy się może na filmografii, jako że stanowi ona niezwykle obszerny, zawierający ponad 400 tytułów wykaz filmów zaliczanych do tego gatunku. Dla miłośników filmu samurajskiego jest on niezwykle cenny i pomocny; dla większej przejrzystości wykaz został podzielony na kilka części:

• według najważniejszych reżyserów (Hideo Gosha 11 tytułów; Masaki Kobayashi 4 tytuły; Akira Kurosawa 9 tytułów; Kihachi Okamoto 8 tytułów; Masahiro Shinoda 8 tytułów)
  
• według tytułów najbardziej znanych seriali: Kyoshiro Nemuri, Zatoichi, The Crimson Bat, Band of Assassins
  
• pozostałe filmy (około 400) uporządkowane zostały według czasu ich powstawania: od połowy lat 20-tych do roku 1950; lata 1950 -1957; okres szczytowej produkcji filmów tego gatunku podzielony został bardzo szczegółowo: 1958, 1959, 1960, 1963-64, 1965-66, 1967, 1968, 1969, 1970; zbiorczo lata 1970-79, lata 80-te, lata 90-te; na koniec wymienione są tytuły filmów powstałych od roku 2000.
  

Większości tytułów zamieszczonych w wykazie towarzyszy obszerny zestaw informacji:

• tytuł angielski (może być jeden lub kilka tytułów alternatywnych, oznaczonych AKA "also known as"; czasami w ogóle brak tytułu angielskiego - np. gdy dany film poza Japonią nie był rozpowszechniany lub był, ale prezentowany pod niezmienionym/podobnym tytułem, np. Rashomon
  
• oryginalny tytuł japoński (podany alfabetem łacińskim, w uproszczonej wersji romaji)
  
• rok produkcji filmu; rok wejścia filmu na ekrany
  
• nazwiska twórców filmu: reżysera, autora/ów scenariuszy i utworów oryginalnych (jeżeli scenariusz powstał w oparciu o taki utwór, np. powieść, nowelę czy mangę); nazwiska kompozytorów muzyki do filmu, dyrektorów artystycznych, operatorów kamer itp.
  
• obsadę aktorską (po części z nazwami ról, które odtwarzają)
  
• nazwę wytwórni w jakiej film powstał
  
• nazwę dystrybutora filmu lub jego edycji VHS/DVD
  
• długość trwania filmu.

W przypadku niektórych filmów zawartych w tym obszernym wykazie nie wszystkie w/w dane są kompletne - jednak autorowi tego spisu i tak należy się podziekowanie za ogrom pracy, jaką musiał włożyć w zebranie i systematyczne opracowanie tych wszystkich szczegółów (czasami niezwykle trudno dostępnych). Stanowią one bezcenne źródło informacji dla miłośników gatunku, zwłaszcza dla wszelkiej "maści" kolekcjonerów-poszukiwaczy filmów samurajskich (np. w internecie).
W kolejnych wydaniach tej książki wykaz ten będzie zapewne uzupełniany i aktualizowany.

O autorze:
Alain Silver jest znaną osobistością ze świata filmowego, autorem lub współautorem kilkunastu książek poświęconych różnym gatunkom filmowym oraz gwiazdom wielkiego ekranu. Kilka przykładowych tytułów to Film Noir: An Encyclopedic Reference to the American Style, Film Noir Reader, The Gangster Film Reader, Horror Film Reader, David Lean and His Films, Raymond Chandler’s Los Angeles, Frank Sinatra, Katharine Hepburn, Steve McQueen. Jego artykuły ukazują się w licznych magazynach i czasopismach filmowych oraz na profesjonalnych portalach internetowych o tematyce filmowej. Jest również producentem filmowym i asystentem reżysera. Wydał ponad 50 albumów soundtrackowych. Jest członkiem Directors Guild of America i Writers Guild of America.